Bobrek ve Idrar Yolu Taslari

Bobrek ve Idrar Yolu Taslari

Israr Yolu Taşları

Bobrek ve idrar yollari taslarinin %35 i kalsiyum oksalat taslari, %30-35 karisIk kalsiyum oksalat ve fosfat, %15-20 magnezyum amonyum fosfat, %5-10 urik asit taslaridir. Kalsiyum fosfat %5, sistin taslari ise %2 oraninda gorulur. Yani taslarin %70 i kalsiyum oksalat icerir.
-Tas olusumunda genetik, cevresel ve beslenme faktorleri soz konusudur.
-Genetik olarak; sistinuri, renal tubuler asidoz, azalmis bobrek aldolaz aktivitesi ve anormal purin metabolizmasi gibi faktorler etkendir.
-Cevresel etkenler; asiri sicaklik ve nemde asiri sivi kaybi.
–Beslenme faktorleri ; asiri cig yesil sebzelerin tuketimi kalsiyum oksalat taslarina, asiri protein ve hayvansal yag tuketimi ise urik asit taslarina neden olabilir.
– Kalsiyum taslarinin olusumunda barsaktan asiri kalsiyum emilimi onemli rol oynar. Boylece idrarda fazla kalsiyum cikar ve kalsiyum iceren taslar olusur.
– Kalsiyum taslari olusumunda diger onemli bir etken de renal hiperkalsiuri denilen bir durumdur. Burada bobreklerden kalsiyum emilimi bozulur ve idrarla kalsiyum kaybi olur. Boylece kalsiyum taslari olusabilir. Bu hastalarda paratiroid hormon ve D vitamini artar. Bu durum kan tahlili ile belirlenebilir.
– Urik asit taslarinin olusumunda ise asidik idrar, az miktarda idrar ve idrarda urik asit artisi gibi etkenler rol oynar.
– Gut hastaligi, uzun sureli ishaller, kanda urik asit yuksekligi ve asiri protein alimi urik asit taslarina neden olabilirler.
– Bu durumun aksi olarak asit olmayan (alkali ) idrar ise struvit veya infeksiyon ( triple fosfat ) taslarina neden olabilir.
Tas hastaligi; agri, kanli idrar, bulanti-kusma ve ates-titreme ile kendini gosterir. Bobrek taslarinda agri genellikle bogurdedir ve bu bolge hassastir. Ust idrar yolu taslarinda ise agri bogurden kasiga ve ayni tarafta yumurtaliklara veya kadinlarda genital organa yayilir. Mesane ( idrar torbasi ) taslarinda ise agri penise vurur ve siddetli idrar sIkayetleri gorulur. Ates-titreme enfeksiyona isarettir. Idrar kulturu alinmali, antibiyotik tedavisi baslanmalidir.
Tani Ultrasonografi ve radyografik olarak konulur. Intravenoz urografi uriner sistemde tikanma olup olmadigi, fonksiyon kaybi veya gecikmesi olup olmadigi hakkinda fikir verir. Tas, bobrekler ve idrar yollari hakkinda bilgi verir ve yapilacak girisimin seklini planlamada yardimci olur. Bilgisayarli tomografi tas hastaliginda nadiren gerekir.
Tas Hastaliklarinda Tedavi
Bobrek ve idrar yollari taslarinin tedavisi tasin buyuklugu, yeri, cinsi ve tikanma yapip yapmadigina bagli olarak degisir.
6 mm capindan kucuk taslar genellikle kendiliginden duserler. Bu nedenle herhangi bir girisim gerektirmezler. Ancak belli bir sure dusmezlerse veya tikanma yaparlarsa girisim gerekir.Daha buyuk taslara ise yerine ve buyuklugune gore tedavi acik veya kapali cerrahi, tas kirma veya ilac tedavisi olabilir.
Tasin Cerrahi Tedavisi Baslica acik cerrahi metodlari;
** Pyelolitotomi (bobrek taslarinin pelvis renalisten alinmasi),
** Nefrolitotomi (bobrek taslarinin bobrek parankimi acilarak cikartilmasi),
** Ureterolitotomi (ureterden tas alinmasi),
** Sistolitotomi (mesaneden tas cikartilmasi)
** Perkutan nefrolitotomi ( bogur bolgesinden yaklasIk 1 cm lik bir kesi ile girilen bir alet ile bobrek tasi cikarilir)
** Ureterorenoskopik litotripsi ( idrar yolundan sokulan endoskopik cihaz ile tas kirilir veya basket ile alinir)
** Laparoskopik tas cerrahisi
Pyelolitotomi (bobrek taslarinin pelvis renalisten alinmasi)
Bobrek havuzcugunda bulunan taslarin cikarilmasi icin yapilan en klasIk ameliyat seklidir. Tasin bulundugu taraf uste gelecek sekilde hasta yan yatirilarak ameliyata baslanir. Bogur bolgesine yaklasIk 7-8 cm lik bir kesi yapilir ( Bu kesi hastanin tasina, bobregine ve vucut yapisina gore bazen daha buyuk yapilabilir. ) Cilt, ciltalti dokular, kas ve zar tabakalari kesilerek bobrek havuzuna ulasilir ve havuz acilarak tas cikarilir. Bobrek havuzundaki aciklik dikilir. Bir dren konulur ve kesilen kas ve zar tabakalari ile cilt dikilerek ameliyat sonlanir. Hasta birkac gun icinde taburcu edilir.
Basari orani cok yuksek bir ameliyattir. Gunumuzde ESWL tedavileri ile kapali ameliyatlar nedeniyle yapilma oranlari giderek azalmaktadir. Yandaki sekilde bobrek havuzundan tasin cikarilmasi gorulmekte.
Nefrolitotomi (bobrek taslarinin bobrekten cikartilmasi)
Bobrek kaliks yapisi icinde bulunan taslarin cikarilmasi icin yapilan ameliyat seklidir. Pyelolitomiden farki bobregin havuz kismi degil, parankim denilen etli kismi kesilerek tas cikarilir. Cunku tas havuzda degil bobregin icindedir. Tasin bulundugu taraf uste gelecek sekilde hasta yan yatirilarak ameliyata baslanir. Bogur bolgesine yaklasIk 7-8 cm lik bir kesi yapilir ( Bu kesi hastanin tasina, bobregine ve vucut yapisina gore bazen daha buyuk yapilabilir. ) Cilt, ciltalti dokular, kas ve zar tabakalari kesilerek bobrege ulasilir ve bobrekte tasin bulundugu kaliks acilarak tas cikarilir. Bobrek parankimindeki aciklik dikilir. Bir dren konulur ve kesilen kas ve zar tabakalari ile cilt dikilerek ameliyat sonlanir. Hasta birkac gun icinde taburcu edilir. Basari orani cok yuksek bir ameliyattir. Pyeloplasti ameliyatlari gibi ESWL tedavileri ile kapali ameliyatlar nedeniyle yapilma oranlari giderek azalmaktadir.
Ureterolitotomi ve Endoskopik Ureterotripsi (ureterden tas alinmasi)
Bobrek kanalinda ( ureter )bulunan taslarin cikarilmasi icin yapilan ameliyat seklidir.Acik veya kapali olmak uzere iki sekilde yapilabilir. Acik ameliyatta tasin bulundugu taraf uste gelecek sekilde hasta tam yan veya hafif yan yatirilarak ameliyata baslanir. Tas seviyesinde yaklasIk 6-7 cm lik bir kesi yapilir ( Bu kesi hastanin tasina, seviyesine ve vucut yapisina gore bazen daha buyuk yapilabilir. ) Cilt, ciltalti dokular, kas ve zar tabakalari kesilerek bobrek kanalina ( ureter )ulasilir ve kanal acilarak tas cikarilir. Bobrek kanalindaki aciklik dikilir. Bir dren konulur ve kesilen kas ve zar tabakalari ile cilt dikilerek ameliyat sonlanir. Hasta birkac gun icinde taburcu edilir.
Basari orani cok yuksek bir ameliyattir. Gunumuzde ESWL tedavileri ile kapali ameliyatlar nedeniyle yapilma oranlari giderek azalmaktadir. Kapali ureter tasi ameliyatinda hasta jinekolojik pozisyonda yatirilir ve idrar kanalindan sokulan ince bir optik cihazla mesaneye oradanda tasin bulundugu uretere girilir. Tas gorulur ve kirilir. Parcalanan taslar disari alinir.
Sistolitotomi ve Endoskopik Sistolitotripsi (mesaneden tas cikartilmasi)
Mesanede bulunan taslarin cikarilmasi icin yapilan ameliyat seklidir. Acik veya kapali olmak uzere iki sekilde yapilabilir. Acik ameliyatta hasta sirtustu yatirilarak ameliyata baslanir. KasIk bolgesine yaklasIk 7-8 cm lik bir kesi yapilir ( Bu kesi hastanin tasina, bobregine ve vucut yapisina gore bazen daha buyuk yapilabilir. ) Cilt, ciltalti dokular, kas ve zar tabakalari kesilerek mesaneye ulasilir ve mesane acilarak tas cikarilir. Mesanedeki aciklik dikilir. Bir dren konulur ve kesilen kas ve zar tabakalari ile cilt dikilerek ameliyat sonlanir. Hasta birkac gun icinde taburcu edilir. Basari orani cok yuksek bir ameliyattir. Kapali mesane tasi ameliyatinda hasta jinekolojik pozisyonda yatirilir ve idrar kanalindan sokulan ince bir optik cihazla mesaneye girilir. Tas gorulur ve kirilir. Parcalanan taslar disari alinir.
Perkutan Nefrolitotomi
Perkutan Nefrolitortipsi bobrekte bulunan taslarin cerrahi olarak vucut disina cikarilmasi metodlarindan biridir.
Acik ameliyattan tek farki buyuk bir kesi ile degil 1,5 cm. lik bir kesi ile bir optik cihazin bobrege sokulmasi ile tas ameliyatinin yapilmasidir.Perkutan Nefrolitortipside tasin buyuklugune gore degismekle birlikte basari orani da %75 ler civarindadir.
Ureterorenoskopik Litotripsi
Ureteroronoskopi (URS) ureterdeki problemlerin tani ve tedavisinde kullanilan optik bir cihazdir.
Cihaz idrar kanalindan mesaneye , oradanda islemin uygulanacagi uretere sokulur. Monitorden gozlem altina ureter gozlenir. Icinden kateter veya tas kirici prob gecirilerek islem yapilir.
Pnomotik tas kirici hava yardimi ile taslari yuksek basari oranlari ile kirmaktadir. Kirilan parcalar tas toplama pensleri ile cekilerek cikarilir.
Ureteroskopi en fazla ureterin alt bolumdeki taslarda etkili olmaktadir. Klinigimizde alt ureter taslarina rijit ureteroskopla girisim yapilmaktadir. Gerek basket kateter kullanilarak tas disari alinmakta, gerekse pnomotik kirici ile taslar kirilmaktadir.
TAS KIRMA ( ESWL )
Sok dalgalari; su ve yumusak doku icinden minimal enerji kaybiyla ve cok az hasar yaparak gecerler, hedeflenen materyal ustunde mekanik etki yaparlar. Tasin once genlesip sonra kucuk parcalara ayrilmasina yol acar.
ESWL pek cok hasta tarafindan iyi tolere edilmesine karsin bazi yan etkilere yol acabilir. Bunlar arasinda bobrekte kanama ve pihti olusumu, pankreas enfeksiyonu, hipertansiyonun siddetlenmesi, kalpte ritm bozukluklari, bilirubinde artma vs. gorulebilir. Ozellikle cocuklarda akciger kanamalarina yol acabilir, mide ve duodenum ve kolon yaralanmasina neden olabilir.
2 cm. cap buyuklugune kadar olan taslar ESWL ile tedavi edilir . ESWL ile taskirma uygulamasi ortalama 30-45 dakika surup genellikle 1000-2000 sok uygulanir. Tas buyudukce tatbik edilen sok dalgasi sayisi da artar. Tas boyutu arttikca ESWL nin basarisi duser. Taslar tam kirilamaz veya tas caddesi denilen ( kirilan parcalar ust uste dizilirler) tikanmaya yol acan bir durum gorulur.
Laparoskopik Tas Cerrahisi
Son yillarda uroloji pratigine laparoskopik ameliyatlar girmis ve giderek daha sIk yapilmaktadir. Gunumuzde bir cok urolojik ameliyat laparoskopik yontemle yapilabilmektedir. Laparoskopik tas cerrahisinde tasin yapisi, buyuklugu ve yeri onemlidir. Uygun vakalarda birkac kucuk kesi ile laparoskopik aletler iceri sokulmakta ve tas bulundugu yerden alinabilmektedir.
ILAC TEDAVISI
Hastada mevcut bozukluga gore bir kisim tas hastaliklarinda uygulanabilir medikal tedaviler vardir.
Hiperurikozuri olan hastalarda allopurinol 300-600 mg/gun kullanilabilir. Sistin taslarinda idrar pH sini 7.8 in ustunde tutmaya gayret edilmelidir. 12 gr/gun sodyumbikarbonat idrar alkalinizasyonu icin yeterlidir, ayrica gunde 3-4 lt. sivi almalari onerilir. Infeksiyon taslarinda, uygun antibiyotik tedavi yapilir.
Hiperparatiroidizm sozkonusu ise paratiroidlerin cerrahi eksplorasyonu gibi nedene yonelik tedavi uygulanabilir. Kalsiyum taslarinin medikal tedavisinde; dusuk kalsiyum, dusuk oksalat iceren diyet, bol sivi alinmasi yaninda tiazid grubu diuretikler onerilir. Idrarda sitrat eksIkligi sozkonusu ise sitrat oral yolla yerine konulabilir.

Bu yazı toplamda 726 kişi tarafından görüntülendi.